Puruṣa Sūktam
Hymn o Puruṣie, źródle wszechświata
om tacchaṁ yorāvṛṇīmahe. gātuṁ yajñāya. gātuṁ yajñapataye. daivī svastirastu naḥ. svastirmānuṣebhyaḥ. ūrdhvaṁ jigātu bheṣajam. śaṁ no astu dvipade. śaṁ catuṣpade. om śāntiḥ om śāntiḥ om śāntiḥ..
sahasraśīrṣā purūṣaḥ. sahasrākṣaḥ sahasrapāt. sa bhūmiṁ viśvato vṛtvā. atyatiṣṭhaddaśāṅgulam. puruṣa evedagaṁ sarvaṁ. yad bhūtaṁ yacca bhavyam. utāmṛtatvasyeśānaḥ. yadannenātirohati. etāvānasya mahimā. ato jyāyāgaśca pūruṣaḥ..1..
pādo’sya viśvā bhūtāni. tripādasyāmṛtaṁ divi. tripādūrdhva udaitpuruṣaḥ. pādo’syehā’ bhavātpunaḥ. tato viśvaṅvyakrāmat. sāśanānaśane abhi. tasmādvirāḍajāyata. virājo adhi pūruṣaḥ. sa jāto atyaricyata. paścādbhūmimatho puraḥ..2..
yatpuruṣeṇa haviṣā. devā yajñamatanvata. vasanto asyāsīdājyam. grīṣma idhmaśśaraddhaviḥ. saptāsyāsanparidhayaḥ. triḥ sapta samidhaḥ kṛtāḥ. devā yadyajñaṁ tanvānāḥ. abadhnanpuruṣaṁ paśum. taṁ yajñaṁ barhiṣi praukṣan. puruṣaṁ jātamagrataḥ..3..
tena devā ayajanta. sādhyā ṛṣayaśca ye. tasmādyajñātsarvahutaḥ. saṁbhṛtaṁ pṛṣadājyam. paśūgaṁstāgaṁścakre vāyavyān. āraṇyāngrāmyāśca ye. tasmādyajñātsarvahutaḥ. ṛcaḥ sāmāni jajñire. chandāgaṁsi jajñire tasmāt. yajustasmādajāyata..4..
tasmādaśvā ajāyanta. ye ke cobhayādataḥ. gāvo ha jajñire tasmāt. tasmājjātā ajāvayaḥ. yatpuruṣaṁ vyadadhuḥ. katidhā vyakalpayan. mukhaṁ kimasya kau bāhū. kāvūru pādāvucyete.brāhmaṇo’sya mukhamāsīt. bāhū rājanyaḥ kṛtaḥ..5..
ūru tadasya yadvaiśyaḥ. padbhyāgaṁ śūdro ajāyata. candramā manaso jātaḥ. cakṣoḥ sūryo ajāyata. mukhādindraścāgniśca. prāṇādvāyurajāyata. nābhyā āsīdantarikṣam. śīrṣṇo dyauḥ samavartata. padbhyāṁ bhūmirdiśaḥ śrotrāt. tathā lokāgaṁ akalpayan..6..
vedāhametaṁ puruṣaṁ mahāntam. ādityavarṇaṁ tamasastupāre. sarvāṇi rūpāṇi vicitya dhīraḥ. nāmāni kṛtvā’bhivadan yadāste. dhātā purastādyamudājahāra. śakraḥ pravidvānpradiśaścatasraḥ. tamevaṁ vidvānamṛta iha bhavati. nānyaḥ panthā ayanāya vidyate. yajñena yajñamayajanta devāḥ. tāni dharmāṇi prathamānyāsan. te ha nākaṁ mahimānaḥ sacante. yatra pūrve sādhyāḥ santi devāḥ..7..
adbhyaḥ saṁbhūtaḥ pṛthivyai rasācca. viśvakarmaṇaḥ samavartatādhi. tasya tvaṣṭā vidadhadrūpameti. tatpuruṣasya viśvamājānamagre. vedāhametaṁ puruṣaṁ mahāntam. ādityavarṇaṁ tamasaḥ parastāt. tamevaṁ vidvānamṛta iha bhavati. nānyaḥ panthā vidyate’yanāya. prajāpatiścarati garbhe antaḥ. ajāyamāno bahudhā vijāyate..8..
tasya dhīrāḥ parijānanti yonim. marīcīnāṁ padamicchanti vedhasaḥ. yo devebhya ātapati. yo devānāṁ purohitaḥ. pūrvo yo devebhyo jātaḥ. namo rūcāya brāhmaye. rūcaṁ brāhmaṁ janayantaḥ. devā agre tadabruvan. yastvaivaṁ brāhmaṇo vidyāt. tasya devā asan vaśe..9..
hrīśca te lakṣmīśca patnyau. ahorātre pārśve. nakṣatrāṇi rūpam. aśvinau vyāttam. iṣṭaṁ maniṣāṇa. amuṁ maniṣāṇa. sarvaṁ maniṣāṇa..10..
om tacchaṁ yorāvṛṇīmahe. gātuṁ yajñāya. gātuṁ yajñapataye. daivī svastirastu naḥ. svastirmānuṣebhyaḥ. ūrdhvaṁ jigātu bheṣajam. śaṁ no astu dvipade. śaṁ catuṣpade.
om śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ..
Czcimy i modlimy się do Najwyższego Pana o dobro wszystkich istot. Niech wszystkie cierpienia i braki odejdą od nas na zawsze, abyśmy zawsze śpiewali dla Pana podczas świętych ceremonii ognia. Niech wszystkie zioła lecznicze wzrastają w mocy, aby wszystkie choroby mogły zostać uzdrowione. Niech bogowie ześlą na nas pokój. Niech wszystkie istoty dwunożne będą szczęśliwe, a także niech wszystkie czworonogi będą szczęśliwe. Niech w sercach wszystkich istot we wszystkich sferach zagości pokój.
Purusha (Najwyższa Istota) ma tysiąc głów, tysiąc oczu i tysiąc stóp. Obejmował ten świat ze wszystkich stron i (nawet) przekroczył go o dziesięć anguli lub cali. Wszystko to jest prawdziwie Purusha. Wszystko, co istniało w przeszłości lub powstanie w przyszłości (jest również Purusha). On także jest Panem nieśmiertelności. To, co rośnie obficie dzięki pokarmowi (jest także Purusha). Tak wielka jest Jego potęga. Jednak Purusha jest większy niż to.
Wszystkie istoty stanowią tylko ćwiartkę (Jego części). Trzy czwarte Jego, które jest wieczne, jest ustanowione w sferze duchowej. Purusha z trzema ćwiartkami (Jego energii) wzniósł się ponad (energię duchową). Jego jedna ćwiartka energii materialnej staje się tą kreacją znowu (i znowu). Następnie przenika ten wszechświat, który obejmuje różnorodne istoty czujące i przedmioty nieożywione. Z Niego (Adipurusha lub oryginalnej Najwyższej Istoty) narodził się Virat (lub Virat Purusha, ogromna uniwersalna forma). Używając tej formy Virat jako podłoża, narodził się (inny) purusha (lub istota, Brahma). Gdy tylko się narodził, pomnożył się. Później stworzył tę ziemię, a potem ciała (istot żywych).
Kiedy dewy (demigodowie lub istoty światła) odprawiały yajna (rytuał ofiarny), używając Purusha jako havis (materiał ofiarny) do yajna (rytuału), Vasanta (wiosna) stała się ajya (ghee), Grishma (lato) pełniła rolę idhma (kawałków drewna), a Sharad (jesień) wypełniał miejsce havis (materiału ofiarnego, jak purodasha lub ciasto ryżowe). Do tego (yajna lub ceremonii duchowej) były używane siedem paridhis (kawałków drewna służących jako granice). A dwadzieścia jeden przedmiotów stało się samitami, czyli kijami ofiarnymi. Kiedy dewy odprawiały ten yajna lub ceremonię, związali Purushę (samego siebie) jako pashu (zwierzę ofiarne). Dewy, sadhyas i rishis odprawili ofiarę, używając tego Purushy jako środka do yajna, Purushy, który narodził się na początku, po spryskaniu go wodą przez barhis (lub trawę ofiarną).
Z tej yajny (lub rytuału ofiarnego), w której Kosmiczna Istota była samą ofiarą, powstała prasajya (lub twaróg zmieszany z ghee). Zostały również stworzone ptaki latające w powietrzu, dzikie zwierzęta lasów oraz zwierzęta udomowione na wioskach. Z tej yajny (lub ofiary), w której Kosmiczna Istota była samą ofiarą, narodziły się riks (mantry Rig-wedy) i samans (mantry Samawedy). Z tej (yajny) powstały metry (jak Gayatri). Z tej (yajny) powstały yujas (Yajur-veda).
Z tej yajny narodziły się konie, a także zwierzęta (jak osły i muły), które mają dwa rzędy zębów. Z tej yajny narodziły się bydło. Z tej (yajny) narodziły się kozy i owce. (Teraz niektórzy mędrcy zadają pytania) Kiedy bogowie postanowili (umysłowo) ofiarować Viratpurushę (i stworzyć dalszą kreację), w ilu sposobach to uczynili? Co stało się z Jego twarzą lub ustami? Co stało się z Jego dwoma ramionami? Co stało się z Jego dwoma udami? Co stało się z dwoma stopami? Z Jego twarzy (lub ust) powstali bramini. Z Jego dwóch ramion powstali rajanya (kshatriya).
Z Jego dwóch ud powstali vaishyas. Z Jego dwóch stóp powstali shudras. Z Jego umysłu powstał księżyc. Z Jego dwóch oczu powstało słońce. Z Jego ust powstali Indra i Agni. Z Jego oddechu powietrze. Z (Jego) pępka powstało antariksha (przestrzeń między ziemią a niebami). Dyuloka (lub niebo) powstało z Jego głowy. Bhumi (ziemia) wyewoluowała z Jego stóp, a dik (lub specjalne kierunki) z Jego uszu. Podobnie (demigodowie) stworzyli również światy.
„Znam (przez intuicyjne doświadczenie) tego wielkiego Purushę (Najwyższą Istotę), mądrego, który, stworzywszy różne formy i nazwy (dla tych form), posługuje się nimi tymi nazwami i który jest poza ciemnością i lśni jak słońce.” W dawnych czasach Prajapati (Brahma) wychwalał Go. Indra, który zna wszystkie cztery strony, również mówił o Nim. Każdy, kto pozna Go w ten sposób, stanie się nieśmiertelny nawet w tym życiu. Aby osiągnąć wyzwolenie, nie ma innej drogi (niż wiedza o tym Purushie, Najwyższym Panu). (Demigodowie) czcili (Najwyższego Stwórcę w formie) yajna przez yajna (rytuały ofiarne). Te same procesy stały się głównymi dharmami (prawami kierującymi ludzkością). Ci wielcy osiągają to niebo, w którym mieszkają starożytni dewy (demigodowie) i sadhyas.
Viratpurusha objawił się z (wszechogarniającej) wody, a także z esencji elementu ziemi. Ten Viratpurusha narodził się z wielkości Parama purushy, Stwórcy. (Paramapurusha, znany jako) Tvashta zaangażował się w akt tworzenia (czternastu systemów planetarnych), (które stanowiły formę) rozszerzonego (Viratpurushy). (Tak) cała kreacja (związana z Viratpurushą) powstała na samym początku stworzenia. „Poznałem tego wielkiego Purushę (Najwyższą Istotę), który lśni jak słońce i który jest poza wszelką ciemnością. Kto pozna Go w ten sposób, stanie się nieśmiertelny (nawet) tutaj. Nie ma innej drogi do wyzwolenia niż ta.” Prajapati (Najwyższy Stwórca) porusza się wewnątrz kosmicznego łona. (Choć) nieurodzony, rodzi się na różne sposoby.
Mądrzy znają Jego (prawdziwą naturę) jako źródło (wszechświata). (Wtórni) stwórcy pragną osiągnąć pozycje Marichiego i innych. Pokłony Jemu, samolubnemu Brahmanowi, który świeci dla (demi) bogów, który jest przewodnikiem rytuałów bogów i który narodził się jeszcze przed bogami. Na początku stworzenia bogowie, manifestując światło Brahmana, zwrócili się do Brahmana słowami: „Ten brahmana, który realizuje (Ciebie) w ten sposób, wszyscy bogowie będą pod jego kontrolą.”
O Purusha! Boginie Hri (skromność) i Sri (Lakshmi, bogactwo) są Twoimi małżonkami. Dzień i noc to Twoje boczne członki. Gwiazdy to Twoja forma. Ashviny to Twoje szeroko otwarte (usta). (O Purusha) spełnij nasze pragnienie samowiedzy, jak również nasze pragnienie ziemskich przyjemności (takich jak długowieczność, krowy i konie). Daj nam wszystko, czego potrzebujemy. Om, niech będzie pokój, pokój, pokój.
